ARABULUCULUK KURALLARI VE ETİK İLKELER
1- AMAÇ VE KAPSAM:
Başkent Arabuluculuk ve Uyuşmazlık Çözüm Merkezi Arabuluculuk Kuralları ve Etik İlkelerin belirlenmesinin amacı; ulusal ve uluslararası alanda arabuluculuğa konu olabilecek hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde, süreçte görev alan arabulucular ve sürece katılan tüm paydaşlar tarafından uyulacak usul ve esasları belirlemektir.
2- BAŞLANGIÇ
Arabuluculuk Kuralları, taraflar aksini kararlaştırmamışsa Başkent Arabuluculuk Merkezine başvuru tarihinden itibaren kabul edilir ve uygulanır.
Başkent Arabuluculuk Merkezinde arabuluculuk süreci iki şekilde başlayabilir:
a) Taraflardan birinin Başkent Arabuluculuk Merkezine (web sitesi üzerinden ya da e-posta yolu ile ya da fiziksel olarak) başvuru yapılması ve diğer taraf ya da tarafların arabuluculuk sürecine katılmayı kabul etmesi.
b) Tarafların Başkent Arabuluculuk Merkezine birlikte başvuru yapmaları.
3- BAŞVURUDA İSTENİLEN BİLGİLER, BELGELER VE ÜCRET
Arabuluculuk talep formunda aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
a) Tarafların ve varsa vekillerinin adı, soyadı, unvan, adres, telefon, e-posta adresi ve diğer iletişim bilgileri,
b) Uyuşmazlığa ilişkin kısa açıklama ve uyuşmazlık konusunun değeri,
c) Taraflar arasındaki sözleşmede belirlenen arabuluculuk süresi veya böyle bir belirleme yoksa süre konusundaki önerileri,
d) Taraflar arasındaki sözleşmede belirlenen arabuluculuk dili veya böyle bir belirleme yoksa dil konusundaki önerileri,
e) Taraflar arasındaki sözleşmede belirlenen arabuluculuk faaliyetinin yeri veya böyle bir belirleme yoksa yer konusundaki önerileri,
f) Arabulucunun uzmanlık alanı ve/veya taşıyacağı nitelikler konusunda tarafların istek ve önerileri
Taleple birlikte, başvuru tarihinde yürürlükte bulunan başvuru ücreti ve masraf ödenir. Arabuluculuk talebinde yukarıda belirtilen unsurlardan herhangi biri mevcut değil ise Sekretarya süreci durdurur ve ilgili tarafı, bu bildirimin yapıldığı tarihten itibaren bir hafta içinde talebi tamamlamaya davet eder. İlgili taraf talebi tamamlamaz ise, sürece devam edilmez.
Taraflar arasında arabuluculuk sözleşmesi mevcut olmasa bile taraflardan biri, arabuluculuk talebini Sekreteryaya ulaştırmak ve başvuru ücretini yatırmak suretiyle arabuluculuğa başvurabilir. Bu durumda Sekreterya talebi diğer tarafa iletir. Diğer taraf kendisine yapılan bildirimden itibaren bir hafta içinde uyuşmazlığı arabuluculuk yoluyla müzakere etmeyi kabul etmezse, faaliyet sona erer.
4- ARABULUCUNUN SEÇİMİ
Taraflar, ortak kararları doğrultusunda Başkent Arabuluculuk Merkezi Arabulucu Listesinden bir arabulucu seçebilirler. Taraflarca arabulucu seçilememesi halinde arabulucu, Başkent Arabuluculuk Merkezi tarafından seçilir.
Taraflar, ortak kararları doğrultusunda Başkent Arabuluculuk Merkezi Arabulucu Listesi dışından bir Arabulucu atanmasını talep edebilir. Başkent Arabuluculuk Merkezi Arabulucu Listesi dışından atanan Arabulucu da Başkent Arabuluculuk Merkezi Arabuluculuk Kurallarını kabul eder ve bu doğrultuda süreci yürütür.
5- ARABULUCUNUN TARAFSIZLIĞI VE BAĞIMSIZLIĞI
Atanacak/atanan arabulucunun taraflardan biri ve/veya daha fazlasıyla daha önceden veya devam etmekte olan ticari, ekonomik, sosyal ve diğer bir ilişkisi bulunması halinde, bu durumu Başkent Arabuluculuk Merkezine ve taraflara bildirmekle yükümlüdür.
Arabulucu ile taraflar arasında herhangi bir menfaat ilişkisi veya çatışmasının varlığı halinde arabulucu taraflara bu durumu bildirmeli ve resen görevden çekilmelidir. Bu durumlarda taraflar da arabulucunun değiştirilmesini Başkent Arabuluculuk Merkezinden talep edebilirler.
Arabulucu, daima tarafsız ve bağımsız olmalıdır. Ayrımcı bir dil kullanmamaya özen göstermelidir. Tarafları ırk, dil, din, siyasi görüş ve felsefi kanaatleri, geçmişleri ve kişisel özelliklerine göre ayırmamalı, önyargılı ve eleştirel bir dil asla kullanmamalı, ön yargılı bir tutum içerisinde olmamalıdır. Arabulucu, tarafsız olamayacağına sürecin herhangi bir aşamasında kanaat getirirse tarafları ve Başkent Arabuluculuk Merkezini bilgilendirerek, arabuluculuk sürecinden hemen çekilmelidir.
6- ARABULUCUNUN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
a) Başkent Arabuluculuk Merkezi Arabulucular Listesine kayıtlı her arabulucu, arabuluculuk sürecinde daima yeterli ve bilgili olmaya, ilgili standartlar ve arabuluculuk akreditasyon programları dikkate alınarak arabuluculuk konusundaki hünerini geliştirecek eğitimlere katılmaya ve güncel gelişmeleri ve mevzuatı takip etmeye özen ve gayret göstermelidir.
b) Arabulucu, arabuluculuk süreci boyunca taraflar arasında eşitliği ve adaleti gözetecek, bu hususta gerekli her türlü tedbiri alacak, sürecin adaletli devamı için hassasiyet göstermelidir.
c) Arabulucu, arabuluculuk yaparken, sürecin yürütülmesi, sürece katılım, süreçten çekilme ve süreci sonlandırma dâhil olmak üzere, arabuluculuğun her aşamasında tarafların kendi kararlarını verme hakkını gözetmelidir.
d) Arabulucu, tarafların aydınlanmış iradeyle seçim yapmalarına yardımcı olmak üzere gerekirse uzmanlara danışmalarının önemini taraflara hatırlatmalı ve bu konuda tarafları bilgilendirmelidir.
e) Arabulucu, görevini şahsen, özenle, makul sürede, güven içinde, tarafların etkin katılımıyla, hakkaniyete uygun, taraflara yeterli söz hakkı vererek ve katılımcılar arasında karşılıklı saygı gösterilmesini sağlayacak biçimde yerine getirmelidir. Sürecin nezaket, emniyet ve huzur içinde devamı sağlanmalı, gerektiğinde toplantılara ara verilerek tarafların sürece etkin katılımları temin edilmelidir.
f) Arabulucu arabuluculuk görevini, arabuluculuk süreci ile ilgili tüm ön hazırlıkları tamamladıktan sonra kabul etmelidir. Sürecin yürütülmesinde zaman ve mekân ayarlamasını doğru, etkin ve güvenli bir şekilde yapılmalıdır.
g) Arabulucu, arabuluculuk süreci boyunca mesleğin gerekliliklerine uygun biçimde davranmalıdır. Arabulucu, kendisine ya da arabuluculuk sistemine duyulan güvene zarar verebilecek bir davranış içerisinde bulunmamalıdır.
h) Arabulucu, gerekli ve uygun gördüğünde, taraflara uyuşmazlıklarını tahkim, tarafsız değerlendirme, müzakere veya diğer uyuşmazlık çözüm yöntemleriyle çözmeyi düşünmelerini önerebilir. Yargı yolunun da her zaman açık olduğunu belirtir.
i) Taraflardan biri arabuluculuk sürecini, uyuşmazlık konularını ve uzlaşma seçeneklerini kavramakta güçlük çekerse veya arabuluculuğa etkin bir biçimde katılmakta zorlanırsa; arabulucu, bu durumdaki tarafın hukuki yardım almasını önermek de dahil olmak üzere gerekli değişiklik önerilerini getirebilir, hatta gerekiyorsa arabuluculuk sürecini sona erdirebilir.
j) Arabulucu sürecin devamı bakımından tarafların güvenliğini temin etmekten sorumludur.
k) Arabulucu, yürürlükte olan Arabuluculuk Kanunu, Yönetmeliği, Türkiye Arabuluculuk Etik kuralları ve diğer ilgili mevzuata uygun davranmalıdır.
7) GİZLİLİK
Arabulucu, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile kayıtları gizli tutmalıdır. Arabuluculuk sürecinde tarafların ortak rızaları olmaksızın müzakerelerin kayda alınamayacağı konusunda tarafları bilgilendirmelidir. Gizliliğe aykırılığın hem tarafları hem arabulucuyu hem de sürece katılan diğer kişileri bağladığını, gizliliğe aykırı davranışın kanunda suç olarak düzenlendiğini arabulucu taraflara hatırlatmalıdır.
Arabuluculuk sürecinde taraflardan biriyle özel oturumda bir araya gelen arabulucu, bu özel oturumda edindiği hiçbir bilgiyi; bilgiyi veren tarafın rızası olmadan, doğrudan veya dolaylı olarak diğer tarafa aktarmamalıdır.
8) ARABULUCULUK SÜRECİNİN YÜRÜTÜLMESİ
Arabuluculuk sürecinin nasıl yürütüleceğini, taraflar arabulucu ile birlikte kararlaştırırlar.
Sürecin nasıl yürütüleceği konusunda taraflar arasında bir anlaşma olmazsa arabulucu, uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usul ve esasları göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütür.
Taraflar arabuluculuk müzakerelerine bizzat veya vekilleri ile birlikte ya da sadece vekilleri aracılığı ile katılabilirler.
Arabulucu, arabuluculuk faaliyetini yürütürken tarafsız ve bağımsız davranmak zorunda olup, tarafsızlığı ve bağımsızlığı hakkında şüpheye yol açacak tutum ve davranışlarda bulunamaz.
Taraflar, arabuluculuk sürecinde dürüstlük kurallarına uygun şekilde hareket etmekle yükümlüdür.
9) ARABULUCULUK SÜRECİNİN SONA ERMESİ
Aşağıda belirtilen hâllerde arabuluculuk faaliyeti sona erer:
a) Tarafların uyuşmazlık konusu üzerinde anlaşmaya varması,
b) Taraflara danışıldıktan sonra arabuluculuk için daha fazla çaba sarf edilmesinin gereksiz olduğunun arabulucu tarafından tespit edilmesi,
c) Taraflardan birinin karşı tarafa veya arabulucuya, arabuluculuk faaliyetinden çekildiğini bildirmesi,
d) Tarafların anlaşarak arabuluculuk faaliyetini sona erdirmesi,
e) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi,
Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaştıkları, anlaşamadıkları veya arabuluculuk faaliyetinin nasıl sonuçlandığı bir tutanak ile belgelendirilir. Arabulucu tarafından düzenlenecek bu belge arabulucu, taraflar veya vekillerince imzalanır.
Belge taraflar veya vekillerince imzalanmazsa, sebebi belirtilmek sureti ile sadece arabulucu tarafından imzalanır.
Arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi hâlinde arabulucu, kendisine tevdi edilen ve elinde bulunan belgeleri, düzenlenen tutanakları 5 yıl süre ile saklamak zorundadır. Arabulucu, düzenlediği son tutanağın örneğini taraflara ve sekreteryaya verir. Arabulucu, son tutanağın bir örneğini de bir ay içinde Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’ne gönderir.
Arabulucu hukuki ve fiili sebeplerle görevini yapamayacak hale gelirse, tarafların üzerinde anlaştığı yeni bir arabulucu ile süreç kaldığı yerden devam ettirilebilir. Önceki yapılan işlemler geçerliliğini korur.
Arabuluculuk süreci sırasında taraflardan birinin ölümü hâlinde, arabuluculuk faaliyeti sona erer.
10) TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
a) Taraflar, arabuluculuk sürecinin hazırlık aşamasından itibaren gizlilik ilkesine uymakla yükümlüdür.
b) Taraflar Başkent Arabuluculuk Merkezi’ne, arabulucuya ve sürece katılan herkese dürüst ve saygılı davranmakla yükümlüdür.
c) Taraflar arabuluculuk ücret sözleşmesinde belirlenen arabuluculuk ücretlerini sözleşmede belirlenen süre içerisinde ödemekle yükümlüdür.
d) Taraflar arabuluculuk süreci içerisinde Başkent Arabuluculuk Merkezine ve arabulucuya sürecin doğru işlemesi için gerekli bilgi ve belgeleri paylaşmakla yükümlüdür.
11) YÜRÜRLÜK
Güncellenmiş olan işbu Arabuluculuk Kuralları 01.11.2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.