KÜÇÜK NOTLARLA ARABULUCULUK

12 Mayıs 2016 Perşembe

Arabuluculuk Kanunu:

6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, 22.06.2012 tarihli ve 28331 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak, 22.06.2013 tarihinde yürürlüğe girdi.

Arabuluculuk Yolu ile Şu Ana Kadar Çözüme Bağlanan Dosya Sayısı:

Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Dairesinin Mayıs 2016 istatistiklerine göre, şu ana kadar 2.660 tane dosyada, arabuluculuk yolu tercih edildi. Dosyaların yaklaşık 2.550 tanesi anlaşma ile sonuçlandı. Buna göre arabuluculuğa giden dosyaların %96’sı arabuluculuk anlaşması ile çözüme bağlanmış oldu. Bu dosyaların 220 tanesi Ankara Arabulucuları tarafından çözüme bağlandı.

Arabuluculuk Yolu ile Şu Ana Kadar Çözüme Bağlanan Konular:

Şu ana kadar çözüme bağlanan dosyalarda bir ihtilafın çözüme bağlanma süresi, 1 gün ile 30 gün arasında değişmektedir. Çözüme bağlanan uyuşmazlıkların %73’ü işçi işveren uyuşmazlığıdır. Bunu takip eden uyuşmazlıklar sırasıyla şunlardır: Telif haklarından kaynaklı uyuşmazlıklar, maddi-manevi tazminat alacakları, borç-alacak ile ilgili ihtilaflar, mal rejimi ve nafaka ihtilafları, kiradan kaynaklı ihtilaflar vd.

Sicile Kayıtlı Arabulucu Sayısı:

Adalet Bakanlığı siciline kayıtlı 2720 civarında arabulucu vardır. Bunlardan 385 tanesi Ankara İlinde çalışan arabuluculardır.

Arabulucunun Seçimi:

Bir dosyanın arabulucuya gitmesi 3 şekilde olabilmektedir.

1 – Adliyelerde bulunan arabuluculuk büroları yolu ile:Hukuki uyuşmazlıkların tarafları adliyedeki arabuluculuk bürosuna başvurduğunda, dosya için büro listesinden bir arabulucu görevlendirilmektedir.

2 – Arabuluculuk merkezleri aracılığı ile:Hukuki uyuşmazlıkların tarafları Arabuluculuk Merkezlerine başvurduğunda, Merkezin Listesinde bulunan bir arabulucu dosya için görevlendirilmektedir. Ankara’da üç tane arabuluculuk merkezi vardır. Türkiye’nin ilk özel arabuluculuk merkezi olan, Başkent arabuluculuk merkezi. Hacettepe Üniversitesi bünyesinde bulunan HÜTAM (Tahkim uygulama ve Araştırma Merkezi). Ankara Sanayi Odası bünyesindeki bulunan ASOTOUM(ASO Tahkim, Arabuluculuk ve Uzlaştırıcılık Merkezi)

3 – Doğrudan arabulucuya başvuru yolu ile:Hukuki uyuşmazlıkların tarafları isterse herhangi bir arabulucuya doğrudan başvurabilir. Karşı tarafın kabulü ile bu arabulucu dosyaya bakabilir.

Dünya’da Arabuluculuk:

Arabuluculuk Yöntemi, 160 ülkede uygulanan bir Alternatif Uyuşmazlık Çözüm (ADR) yöntemidir. Bu yöntem tüm Avrupa Ülkelerinde, başarı ile uygulanmaktadır. Türkiye, İtalya Arabuluculuk Modelini örnek almaktadır. Bunun sebebi İtalyanların mizaç olarak Türkiye İnsanına benzemesidir. İtalya’da uyuşmazlık dosyalarının yarısı Arabuluculuk Sisteminde çözülmektedir.

Zorunlu Arabuluculuk:

Adliyeler şu anda ağır bir iş yükü altındadır. Adliyelerin iş yükünü hafifletebilmek amacıylaAdalet Bakanlığı bünyesinde bazı çalışmalar yürütülmektedir. Bu çalışmalar kapsamında, , arabuluculuğun zorunlu hale getirilmesini kapsayan, bir torba yasa taslağı üzerinde çalışılmaktadır. Bu konu ile ilgili torba yasanın Temmuz 2016 sonuna kadar Meclisten geçmesi hedeflenmektedir.

Zorunlu Arabuluculuk Kapsamında Düşünülen Dava Çeşitleri:

Zorunlu Arabuluculuk yürürlüğe girdiğinde İş Mahkemelerinde görülen bazı davalarda (alacak ve işe iade davaları) dava açmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu olacaktır. İş davaları dışında da belli bir değere kadar (5.000 TL ya da 10.000 TL) olan davalarda, davadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu düşünülmektedir. Taraflar arabuluculuk süreci sonunda anlaşamaz ise anlaşamadıklarına dair tutanak ile dava açabileceklerdir.

Arabulucunun Süreçteki Rolü:

Arabuluculuk sürecinde arabulucu; taraflar arasındaki problemin doğru tanımlanmasını, problemin duygusal yaklaşımdan arındırılmasını, problem ile ilgili mümkün olan birçok çözüm seçeneğinin ortaya çıkarılabilmesini sağlamak için; taraflara profesyonel yardım sunar. Arabuluculuk sürecinde her iki tarafın menfaatine uygun olabilecek birçok çözüm seçeneğini ortaya çıkarılır. Taraflar bir çözüm seçeneği üzerinde anlaşırlarsa, taraflar arasında arabuluculuk anlaşması imzalanır. Arabuluculuk Anlaşması mahkeme tarafından onaylanmak sureti ile “İlam Niteliğinde Belge” haline gelmiş olur.

Arabuluculuk Çözüm Yolunun Avantajları:

Arabuluculuk yönteminin, mahkemeye oranla birçok avantajı vardır. Taraflar arabulucuyu kendilerinin seçebilmektedir. Arabuluculuk süreci gizlidir. Arabuluculuk sürecinde tarafların mesleki ve ticari sırları korunmaktadır. Arabuluculuk süreci ucuzdur ve kısa sürede sonuçlanmaktadır. Arabuluculuk süreci dostane bir çözüm yoludur. Süreç içerisinde taraflar çatışmaya girmemekte, işbirliği yapmaktadır.Arabuluculuk sürecinde, her iki tarafın menfaatine olacak çözüme ulaşılmaktadır.

Arabuluculuk Kurumu, toplumda uzlaşma kültürünün yerleşmesine katkı sağlayabilecek bir kurumdur.  İnsanların yaşadıkları problemler sebebi ile davalarda karşı karşıya gelmesini, dava surecinde yeni husumetlerin ortaya çıkmasını engelleyen bir seçenektir.

Arabuluculuk Hangi Alanlarda Uygulanabilmektedir:

Arabuluculuk yöntemi, kamusal niteliği olmayan pek çok alandaki uyuşmazlığın çözümünde uygulanabilmektedir. Bunların başında ticari uyuşmazlıklar, işçi-işveren uyuşmazlıkları, tüketici uyuşmazlıkları, ortaklığın giderilmesi, aile hukuku uyuşmazlıkları, kira uyuşmazlıkları, tazminat alacakları ile ilgili uyuşmazlıklar gibi konular gelmektedir.

Kimler Arabulucu Olabilir:

Arabulucu olabilmek için; Hukuk Fakültesi mezunu olmak ve 5 yıllık mesleki kıdeme sahip Türk Vatandaşı olmak gerekmektedir.Bu niteliğe sahip kişiler, arabuluculuk eğitimini tamamlayarak, Adalet Bakanlığı’nca yapılan yazılı ve uygulamalı sınavda başarılı olmak suretiyle, arabulucu olabilmektedirler.

Arabuluculukta Ücret:

Arabulucunun ücreti taraflarca ödenmektedir. 2016 Yılı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine göre; uyuşmazlık konusunun %6’sı ücret olarak arabulucuya ödenir. Yani her bir tarafın %3 oranında ücret ödemesi gerekmektedir.  Değeri para ile ölçülemeyen uyuşmazlıklarda, saat başına ücret ödenir. Arabulucunun bir saatlik ücreti ortalama 120 TL civarındadır.

Zorunlu arabuluculuk yasa taslağındaki düzenlemeğe göre; arabuluculuk sürecinde ilk 2 saatlik arabulucu ücreti, Adalet Bakanlığı tarafından ödenecektir.

Arabulucu Av. Yusuf Gözel

(*Bu makale 12.05.2016 tarihinde http://savunmahareketi.org sitesinde yayınlanmıştır.)