KİMLER UZLAŞTIRMACI OLMALIDIR?

30 Temmuz 2024 Salı

Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”
24.10.2016 Tarihinde, 1/775 esas numarası ile Meclis Adalet Komisyonuna Sunulmuştur. Tasarı (Ceza Yargılamasındaki) Uzlaşma Kurumu ile ilgili önemli değişiklikler içeriyor. En önemlisi, CMK’nın 253. Maddesine, 24 sıra no’lu yeni bir fıkra eklenerek: “Uzlaştırmacılar, avukatların ya da hukuk eğitimi görmüş kişilerin” yer aldığı, Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen uzlaştırmacı listesinden belirlenir.” Tanımlamasını getirmesidir. (Tasarının 35. Maddesi) Benzer bir tanımlama; CMK’nın 253/9. Fıkrasında ve 26.07.2007 tarih ve 26594 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Ceza Muhakemesi Kanununa Göre Uzlaştırmanın Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin” 4/1-ç Fıkrasında mevcuttur. Bu tanımlama bugüne kadarki 11 yıllık uygulamada, UZLAŞMA KURUMUNUN BAŞARISIZ OLMASINA NEDEN OLMUŞTUR.

Uzlaşma; alternatif uyuşmazlık çözüm yollarından birisidir. Uyuşmazlığın yargı dışı yolla ve fakat adlî makamlar gözetiminde çözümlenmesini amaçlayan bir yöntemdir. Bu yöntemde bir uzlaştırmacı aracılığıyla, mağdur ve fail (doğrudan ya da dolaylı olarak) görüşmeler yaparak, mağdurun zararının giderilmesi konusunda anlaşmaya çalışmaktadırlar. Zararın giderilmesi konusunda tarafların anlaşması halinde, soruşturmanın ve ya davanın sona ermesi sağlanmaktadır. Bunun neticesinde; bireysel ve toplumsal barışın sağlanmasına ve kamu kaynaklarının israf edilmemesine, katkı sağlanmaktadır

Uzlaşma Kurumu, 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren, 5271 sayılı CMK’nın 253,254. ve 255. Maddelerinde düzenlenmiştir.Uzlaşmanın başarılı olabilmesi için, uzlaştırma işini kimin yapacağı yani UZLAŞTIRMACININ KİM OLACAĞI ÇOK ÖNEMLİDİR. Çünkü birbirine karşı suç işlemiş, birbirine zarar vermiş ve hasım haline gelmiş kişiler arasında iletişimi sağlayabilmek; ayrı bir uzmanlık gerektirmektedir. Uzlaştırmacının hukuk, psikoloji, sosyoloji, çatışma çözme teknikleri ve buna benzer alanlarda bilgi sahibi olması gerekmektedir. Ayrıca uzlaştırmacının adli süreçlerle ilgili bilgi ve deneyim sahibi olması da gerekmektedir.

Uzlaşma sağlanmasının taraflar açısından hukuki sonuçları vardır. Uzlaşmanın hukuki sonuçları açısından tarafların bilgilendirilmesi de çok önemlidir. Örneğin uzlaşma sağlandıktan sonra, uzlaşmaya konu suç ile ilgili hukuk mahkemelerinde maddi-manevi tazminat davası açılamaz.

Uzlaşma tutanağı, taraflara hak ve yükümlülükler yükleyen bir hukuki belgedir. Tarafların hak kaybına uğramaması için, uzlaşma tutanağının doğru bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bütün bu sayılan sebepler, UZLAŞTIRMACININ HUKUKÇU OLMASINI GEREKTİRMEKTEDİR. UZLAŞMA KURUMU; ancak uzlaştırma ve arabuluculuk teknikleri konusunda eğitim almış, adli süreçler içerisinde bulunup deneyim kazanmış bir hukukçunun elinde başarılı olabilir.

Bugüne kadar süregelen UYGULAMADA; CMK’nın 253/9. Fıkrasında ve Yönetmeliğin 4/1-ç Fıkrasında yer alan; “hukuk eğitimi görmüş kişiden,” Hukuk Fakültesinden mezun olanlar değil; UZLAŞTIRMA İLE İLGİLİ BİRKAÇ SAATLİK SEMİNER EĞİTİMİNE KATILAN KİŞİLER ANLAŞILMAKTADIR. Uzlaşma kurumunun idari sorumlusu olan savcılar; uzlaşma kurumuna, ADLİYEDEKİ MEMURLARA EK GELİR SAĞLAYACAK BİR İŞ GÖZÜ İLE BAKMAKTADIRLAR. Bu sebeple uzlaşma dosyalarının hukuk fakültesi mezunu olmayan, hatta üniversite mezunu dahi olmayan kişiler (adliye memurları) tarafından çözülmeye çalışılmaktadır. Sonuç olarak, uzlaşma kurumu yetkisiz kişilerin elinde başarısız olmaktadır.

Bu başarısız uygulamadan artık ders alınmalıdır. Uzlaştırma işinin bir hukukçu eliyle yapılması gerektiği açıktır. Bu sebeple UZLAŞTIRMACI OLABİLMEK İÇİN HUKUK FAKÜLTESİ MEZUNU OLMA ŞARTI ARANMALIDIR. Hatta tıpkı arabuluculuktaki 5 yıllık kıdem şartı gibi, birkaç yıllık kıdem şartı da aranması da kurumun başarısını arttıracaktır.Bu sebeple; 24.10.2016 tarihinde TBMM Genel Kuruluna gönderilen, “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısında” yer alan, (hukuk öğrenimi görmüş kişi) ibaresi tasarıdan kaldırılmalıdır. Yerine, HUKUK FAKÜLTESİ MEZUNU ibaresi getirilmelidir.

Av. Arb. Yusuf GÖZEL