DÖVİZ CİNSİ BEDEL İÇEREN SÖZLEŞMELER, TÜRK PARASI İLE BELİRLENİRKEN NEDEN ARABULUCULUK?
30 Temmuz 2024 Salı
13 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren,
‘Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına dair,
85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince;
‘Türkiye’de yerleşik kişilerin Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım-satımı, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmeden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz’ denilmiş ve
2. Maddesi ile de:
‘Yürürlük tarihinden itibaren 30 gün içinde, yukarıda belirtilen ve daha önce akdedilmiş, halen yürürlükte olan döviz cinsinden bedel kararlaştırılan sözleşme bedelleri, bakanlıkça belirlenen haller dışında, Türk parası olarak taraflarca belirlenir’ şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Bu durumda; 12.10.2018 tarihine kadar, döviz içeren sözleşme bedellerinin Türk parasına çevrilmesi ve bedel değişikliği yapılması zorunludur.
Taraflar 30 gün içinde bu anlaşmayı sağlayamaz ise ne olacaktır?
Anlaşmada hangi tarihli kur esas alınacaktır?
Bedel değişikliğinin, yürürlükteki sözleşme ile aynı şekilde mi yapılması gerekmektedir?
Noter masraf ve harçları ne olacaktır?
30 gün içerisinde anlaşma sağlanamadığı taktirde, yargıya mı gidilecektir?
Bu süreçte sözleşme nasıl devam edecek ve hangi bedel uygulanacaktır?
Bedeli döviz olan sözleşmeler güncellenirken, bu ve buna benzer birçok sorun ile karşı karşıya kalma riski mevcuttur. Cumhurbaşkanı kararı şu yukarıdaki sorulara bir cevap verememektedir. Görünen odur ki, 30 günlük zorunlu sürede sözleşmenin güncellenmesi konusunda tarafların anlaşması, her sözleşmede o kadar da kolay değildir. Kararda yer alan 30 günlük süre taraflarca iyi değerlendirilmediği ve taraflar kendi kararını verme imkânını kullanmadığı takdirde, neler olacağı belirsizdir.
BU NEDENLE, 30 GÜNLÜK SÜRE İÇİNDE TARAFLARIN ARABULUCULUK KURUMUNU DÜŞÜNMELERİ VE DEĞERLENDİRMELERİ, ARABULUCU YARDIMI İLE ÇÖZÜME ULAŞMALARI KENDİLERİ VE İŞ İLİŞKİLERİNİN SIHHATİ İÇİN FAYDALI GÖRÜNMEKTEDİR.
PEKİ ARABULUCULUKLA ANLAŞMANIN VE ANLAŞMAYI ARABULUCU İMZASI TAŞIYAN ANLAŞMA BELEGESİNE BAĞLAMANIN YARARLARI VE ÖNEMİ NEDİR?
1-Arabulucu Anlaşmayı Kolaylaştırır
Döviz içeren sözleşmelerde 30 gün içerisinde bedellerin ve ödeme yükümlülüklerinin Türk Lirası şeklinde yeniden belirlenmesi gerekmektedir. Bu konuda anlaşmak taraflar için kolay gibi görünse de, menfaatlerin dengelenmesi açısından bir hayli de zordur. Zira sözleşme yapılırken var olan menfaatler, olasılıklar ve dengeler dövize endeksli düşünülmüştür. Aynı şekilde menfaat dengelerini koruyarak TL’ye dönüşüm sağlamak, kuru ve tutarı belirlemek; uzman 3. bir kişinin varlığına, anlaşmayı kolaylaştırmasına ve çözüm önerisine ihtiyaç gösterebilecektir. Bu nedenle 30 gün içerisinde anlaşma sağlayabilmek için, arabuluculardan destek almak önerilmektedir.
2-Arabulucu Anlaşma Belgesi ile Çözüme Ulaşıldığında, Hukuki Koruma Sağlanır.
Arabuluculuk süreci sonunda yapılan anlaşma belgesi, taraflar için kesin sonuç doğurur.7036 sayılı yasayla değişik 6325 sayılı Arabuluculuk Yasası gereğince,
arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz. Taraflar, arabuluculuk sürecinde de uzman görüşü ve desteği alabilirler, avukatları ile sürece katılabilirler. Taraflar ve avukatlarının arabulucu ile birlikte imzaladıkları arabulucu anlaşma belgesi, ilam niteliğinde belge hükmündedir. Arabuluculuk anlaşma belgesi ile her halükarda, anlaşma koşullarına ilam niteliğinde belge koruması sağlanmış olur ve taraflar vardıkları anlaşmayı uygularken herhangi bir sorunla karşılaşmayacaklarının güvencesi ile sözleşmelerini kendi kararları doğrultusunda ve süresinde revize etmiş olurlar. Mevcut ilişkileri de sorunsuz devam eder.
3- Arabuluculuk Süreci Gizlidir, Esnektir ve Taraflar Kendi Çözümlerini Üreterek Para Yerine Başka Yükümlülükler Öngörebilirler, Vade Yapabilirler.
Ekonomik Krize Kalıcı Çözüm Sağlama Olanağı Bulurlar.
Arabuluculuk Kanunundaki “gizlilik ilkesi” gereğince arabuluculuk görüşmeleri ve görüşmelerde sunulan bilgiler, belgeler gizli kalacaktır, taraflar gizliliğe riayet etmekle yükümlüdür. Böylece mesleki sırlar, ticari itibar ve rekabet ilkeleri korunmuş olur. Arabuluculuk anlaşma belgeleri diğer ihtilaflara emsal olmaz ve emsal alınamaz.
Öte yandan arabuluculuk sürecinde, her türlü çözüm seçeneği değerlendirilir ve tarafların ortak menfaatine uyan en uygun çözüm ile anlaşma sağlanır. Tarafların fiili durumlarına uyan çözümü bulmaları, 3. kişi olan arabulucunun kolaylaştırıcılığı ile çok daha fazla seçenek üretilmesi ile menfaatlerine en uygun çözüm olacaktır. Taraflar, sadece bedel değişikliği yapmakla kalmayıp, değişen ekonomik şartlara göre sözleşme şartlarında değişiklik yapan anlaşmaları da, arabulucu kolaylaştırıcılığında yapma olanağına sahip olacaklardır.
4- Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Kullanımı Vergisel Avantajlar Doğurur ve Noter Masrafları ile Harçlarından Muaftır.
Arabuluculuk anlaşmasının en büyük avantajlarından biri de ekonomik olmasıdır. Karşılaştırmak gerekirse; noterde düzenlenen bir sözleşmede harç, değerli kağıt bedeli gibi çeşitli masraflar alınmaktadır. Ayrıca noterde olsun ya da olmasın, sözleşme bedeli üzerinden nispi (binde 9,48) damga vergisi ödenmesi gerekmektedir ve sözleşme bedelleri arasında doğacak fark üzerinden eksik damga vergisi alınacaktır. İlam gibi olma niteliğiyle noterde düzenlenen sözleşmeden çok daha fazla hukuki güvence sağlayan arabuluculuk anlaşma belgesi için ödenmesi gereken herhangi bir harç veya değerli kağıt bedeli yoktur. Damga vergisi ise, taraflar anlaşma belgesini icra edilebilirlik şerhi verdirmeden başka bir “resmi işlemde kullanmak isterlerse”, maktu olarak alınır. Söz konusu damga vergisi miktarı; içinde bulunduğumuz 2018 yılı için yalnızca 58,80 TL’dir. Bu miktar, arabuluculuk anlaşmasında yazılı belirlenen tutar ile sözleşmenin ilk tutarı arasındaki değer farkı ne olursa olsun, bin TL de olsa, 1 milyon TL de olsa, 100 milyon TL de olsa değişmeyecektir. Taraflar, arabuluculuk sırasında sözleşmenin tamamını değiştirmeye veya ödeme ilgili maddelerin sadece tutarını değil şeklini ve içeriğini de değiştirmeye karar verirlerse, yeni bir sözleşme söz konusu olacaktır ve bu sefer tüm bedel üzerinden yeniden damga vergisi ödemek yerine, sadece maktu damga vergisi tutarı olan 58.80 TL’yi ödeyeceklerdir.
Örneğin 1.000.000,00 TL bedelli arabuluculuk anlaşması için de damga vergisi bedeli 58,80 TL’dir.
Öte yandan taraflar kendileri anlaşamayarak yargıya gittiklerinde, çok daha fazla gider ve harç yükü ile karşı karşıya kalacaklardır. Tabii dava sürecindeki belirsizlik ve bu belirsizlikten kaynaklanan ekonomik kayıplar da artı maliyet getirecektir. Bu süreçte bir de, 30 günlük sürede anlaşmaya varmadıkları için idari para cezası ödeme yükümlülükleri doğacaktır.
5- Milli Ekonomiye Faydalı Bir Sonuca Kısa Sürede, En Az Masrafla Ulaşılmış Olur, Toplumsal Barışa ve İş İlişkilerinin Sorunsuz Sürdürülebilirliğine Hizmet Eder.
Tarafların kendi kabul ettikleri ve hukuki korumayla emin oldukları çözüm sayesinde mutlu ve huzurlu olmaları sayesinde, toplumsal barışa katkı sağlayacak ve iş ilişkisinin sorunsuz devamı ile sürdürülebilirliğe hizmet edecektir.
Tüm bu nedenlerle dövizle yapılmış sözleşmelerin dönüştürülmesinde, öncelikle arabuluculuk anlaşmasının değerlendirilmesinde fayda vardır. Yalnızca bu konuda değil, içinde bulunduğumuz ekonomik şartlarda ayakta kalmak için, borçlarını ödemekte ve alacaklarını tahsil etmekte zorlanan iş adamları, tacirler ve esnaflar; alacak ve borçlarının yapılandırılmasını arabuluculuk anlaşması ile yapabileceklerdir.
Tüm bu nedenlerle; ek masraf-harç ve nispi damga vergisi yükümlülüğü olmadan, gerektiğinde tarafların arabulucu ile birlikte belirleyebileceği saat ücreti avantajı ile kolay, hızlı, ekonomik ve fiili durumunuza en uygun değişikliği yapma yolu olan, arabuluculuk anlaşma belgesini tercih etmenizi önermekteyiz.
ARABULUCU AVUKAT ÖZLEM ARSLAN
BAŞKENT ARABULUCULUK VE UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM MERKEZİ
https://baskentarabuluculuk.com/ – [email protected]
