DAVA ŞARTI ARABULUCULUK (ZORUNLU ARABULUCULUK)

30 Temmuz 2024 Salı

ARABULUCULUK İLE İLGİLİ TEMEL MEVZUAT:

Kanun: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (7.6.2012 Tarih ve 6325 Sayılı)

Yönetmelik: Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği  (26.1.2013 Tarih ve 28540 Sayılı R.G.) 

Tarife: Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi

Etik Kurallar: Türkiye Arabuluculuk Kurulu Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular İçin Model Etik Ve Uygulama Kuralları (Mart – 2013)

DAVA ŞARTI ARABULUCULUK İLE İLGİLİ MEVZUATI:

Kanun: İş Mahkemeleri Kanunu (Kanunun 3. 11. Ve 12 maddeleri Dava Şartı (zorunlu) Arabuluculuk ile ilgilidir)

Yönetmelik:  Arabuluculuğa başvuru usulü, arabulucunun görevlendirilmesi ve arabuluculuk görüşmelerine ilişkin diğer hususlar için yönetmelik çıkarılacaktır.

DAVA ŞARTI (ZORUNLU) ARABULUCULUĞUN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ:

Dava şartı arabuluculuk ile ilgili maddeler 1/1/2018 tarihinde yürürlüğe girecektir.

DAVA ŞARTI (ZORUNLU) ARABULUCULUĞUN KAPSAMI:

Bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile  işe iade talebiyle açılan  davalarda, dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu vardır.

İŞ KAZALARI ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDAMIDIR?

İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davalarında, dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu YOKTUR. Bu konularda doğrudan dava açılabilir.

ARABULUCUYA BAŞVURU USULÜ:

Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne yapılır. Arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenir. Ancak işçi ve işverenin listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları hâlinde bu arabulucu görevlendirilir. Özellikle seri dosyalarda tarafların bir arabulucu üzerinde anlaşma ihtimalleri yüksektir.

ARABULUCULUK BÜROSUNUN YETKİSİNE İTİRAZ:

Karşı taraf en geç ilk toplantıda, arabuluculuk bürosunun yetkisine itiraz edebilir.

Bu durumda arabulucu, dosyayı derhal ilgili sulh hukuk mahkemesine gönderilmek üzere büroya teslim eder. Mahkeme, harç alınmaksızın dosya üzerinden yapacağı inceleme sonunda yetkili büroyu kesin olarak karara bağlar.

Mahkeme kararı büro tarafından 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri uyarınca taraflara tebliğ edilir.

Yetki itirazının kabulü durumunda ise kararın tebliğinden itibaren bir hafta içinde yetkili büroya başvurulabilir.

ARABULUCUNUN DOSYAYI ÇÖZÜME BAĞLAMA SÜRESİ:

Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.

ARABULUCULUK TOPLANTISINA KATILMAMANIN YAPTIRIMI:

Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir. Daha sonra bu ihtilafla ilgili iş davası açılması halinde, bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur.  Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.

ARABULUCULUK ÜCRETİ:

Ücret Arabuluculuk Asgari Ücret tarifesinde düzenlenmiştir. Konusu para olmayan ihtilaflarda saat başı ücret alınır. İş uyuşmazlıklarında saat ücreti taraf başına 120 TL’dir. Konusu para olan ihtilaflarda, her bir taraftan ihtilaf miktarının % 3’ü oranında ücret alınır.

2 SAATLİK ARABULUCULUK ÜCRETİNİN DEVLET TARAFINDAN ÖDENMESİ:

 Dava Şartı(zorunlu) Arabuluculukta, Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hallerinde, iki saatlik ücret tutarı Hazineden ödenir. Bu ihtilafla ilgili daha sonra dava açılması halinde, bu meblağ yargılama giderinden sayılır.

İŞE İADE DAVALARINDA, ASIL İŞVEREN-ALT İŞVEREN:

İşe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı halinde, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması gereklidir.

ARABULUCUNUN ÇÖZÜM ÖNERİSİ GETİRMESİ:

Tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde, arabulucu isterse taraflara çözüm önerisinde bulunabilir. Taraflar bu öneriyi kabul ederlerse, anlaşma sağlanmış olur.

İDARENİN TARAF OLDUĞU İHTİLAFLARDA ARABULUCULUK:

İdarenin taraf olduğu ihtilafları arabuluculuk yolu ile çözülmesi mümkündür. 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idare ve kurumları, mahalli idareler ile bu idareler tarafından kurulan birlik ve işletmeleri, özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmelerini, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıkların taraf olduğu ihtilaflar arabuluculuk yolu ile çözülebilir. Arabuluculuk müzakerelerinde idareyi, üst yönetici tarafından belirlenen iki üye ile hukuk birimi amiri veya onun belirleyeceği bir avukat ya da hukuk müşavirinden oluşan komisyon temsil eder.

ARABULUCULUKTA ADLİ YARDIMDAN FAYDALANMAK MÜMKÜN MÜDÜR:

Arabuluculuk ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinin kararıyla adli yardımdan yararlanabilir. Bu konuda 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 ila 340 ıncı maddeleri kıyasen uygulanır.

ARABULUCULUK ANLAŞMASINA İCRA EDİLEBİLİRLİK ŞERHİ ALINMASI:

Taraflar, avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. Diğer arabuluculuk anlaşmaları için, Arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden icra edilebilirlik şerhi talep edilebilir.

İŞÇİ VE İŞVEREN SENDİKALARININ ARABULUCULUK KURULUNDA TEMSİLİ:

İşçi Sendikaları için, işçi sayısı en çok olan üç işçi sendikaları konfederasyonunca seçilecek birer temsilci arabuluculuk kurulunun üyesi olur. İşveren sendikaları için, En çok işveren mensubu olan işveren sendikaları konfederasyonunca seçilecek bir temsilci arabuluculuk kurulunun üyesi olur.

İŞE İADE TALEPLERİNDE ARABULUCUYA BAŞVURMA:

İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurmak zorundadır. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren,  iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.

İŞE İADE TALEPLERİNDE DOĞRUDAN DAVA AÇILIRSA YAPILACAK İŞLEMLER:

İşe iade ile ilgili taleplerde, arabulucuya başvurmaksızın doğrudan dava açılması halinde, davanın usulden reddedilir. Kesinleşen ret kararının da resen tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabulucuya başvurulabilir.

İŞÇİNİN İŞE BAŞLATILMASI KONUSUNDA TARAFLARIN ANLAŞMALARI:

Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaları hâlinde;

1. a) İşe başlatma tarihini
2. b) Boşta geçen süre ücreti ve varsa diğer hakların parasal miktarını ( 4 aya kadar)
3. c) İşçinin işe başlatılmaması durumunda, işe başlatmama tazminatı parasal miktarını, belirlemeleri zorunludur. (4 – 8 ay arası)

Aksi takdirde anlaşma sağlanamamış sayılır.
İşçinin kararlaştırılan tarihte işe başlamaması hâlinde fesih geçerli hale gelir ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.

İŞE İADE TALEPLERİNDE ARABULUCULUK SÜRECİ OLUMSUZ SONUÇLANIRSA YAPILACAK İŞLEMLER:

Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması hâlinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren,  iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Mahkeme, davayı haklı bulursa;

1 – İşçinin işe iadesine,

2 – Boşta geçen süre için 4 aya kadar boşta geçen süre ücreti ve varsa diğer hakların parasal miktarına,

3 – Tazminat olarak 4 – 8 ay arası işe başlatmama tazminatına hükmedilir.

Parasal alacaklara hükmedilirken, dava tarihindeki ücret esas alınır. Bu karar ile daha önce 2 davada elde edilen sonuç tek davada, neticeye bağlanmış olmaktadır. Bu davada hem işe iadeye hem de işe iade olmaması halinde ödenecek parasal haklar hüküm altına alınmış olmaktadır.

ARB. AV. YUSUF GÖZEL